Η Βαρρόα και η καταπολέμιση της

Η Βαρρόα πείρε το όνομα της από τον Marcus Terentius Varro πρωτοεμφανίστηκε κάπου στην Σιγκαπούρη το 1951 και έφτασε στην Ελλάδα στα τέλη της δεκαετίας του 1970.
Με την εμφάνιση της η βαρρόα εξαφάνισε σχεδόν το σύνολο της τότε μελισσοκομίας στην Ελλάδα αφού ουδείς γνώριζε το νέο εχθρό που στην αρχή την παρομοίαζαν ως το( μικρό καβούρι), φυσικά τότε χάθηκαν στο σύνολο τους και οι πολλές αυτόχθονες φυλές μελισσών που υπήρχαν ανά την Ελλάδα άλλα και τα άγρια μελίσσια που υπήρχαν πάντα έως τότε σε κουφάλες δέντρων και σε βράχους.
Το ακάρι αυτό πολλαπλασιάζεται και αναπτύσσεται αποκλειστικά στα κλειστά κελιά του γόνου, δείχνοντας προτίμηση στα κηφηνοκελιά, όπου μπορεί και γεννά περισσότερα αυγά (έως και 7), από τα οποία τελειοποιούνται ακόμη και τα μισά. Ο λόγος της προτίμησης είναι ότι τα κηφηνοκελιά είναι μεγαλύτερα και μένουν κλειστά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα να διατηρείται περισσότερο το ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάπτυξη της βαρρόα. Μέσα στα κελιά θα γίνει και η σύζευξη με τη βοήθεια του μοναδικού αρσενικού που υπάρχει και που πεθαίνει αμέσως μετά. Ο παρασιτισμός που ήδη υπάρχει μέσα στο κελί συνεχίζεται καθώς η βαρρόα προσκολλάται πάνω στο σώμα των ακμαίων μελισσών και τρέφεται με την αιμολέμφο.
Μερικοί τρόποι καταπολέμησης είναι οι… Εφαρμογή με σκόνη θυμόλης [5-methyl-2(1-methyl-ethyl)phenol]. Σε κάθε πλαίσιο σκονίζουμε 0,5gr θυμόλης αργά το φθινόπωρο. Τέσσερις εφαρμογές με μεσοδιάστημα δύο ημερών έφερε δραστική μείωση του πληθυσμού των ακάρεων. Ο ρυθμός με τον οποίο πέφτουν τα ακάρεα στο πάτωμα της κυψέλης είναι υψηλότερος τις πρώτες ώρες μετά από κάθε εφαρμογή.
Η εφαρμογή μυρμηκικού (φορμικού) οξέος είτε με τη μορφή ατμού (85gr ανά κυψέλη) είτε εμποτισμένο σε πλάκα από πεπιεσμένο ξύλο έδωσε πολύ καλά αποτελέσματα σε θερμοκρασίες 18-25οC. Καλύτερο στάδιο εφαρμογής θεωρείται αυτό κατά τη μετατροπή της λάρβας σε πούπα, 9-10 ημέρες μετά την εναπόθεση του αυγού. Ανάλογα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και το οξαλικό οξύ, ενώ αν θέλαμε να αποφύγουμε την καυστικότητα των παραπάνω οξέων, ειδικά σε περιπτώσεις λάθος χειρισμών, αλλά με ελαφρώς μειωμένη αποτελεσματικότητα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε γαλακτικό οξύ, σε μία εφαρμογή, αφού η δεύτερη, σύμφωνα με έρευνες έχει ως αποτέλεσμα την εγκατάλειψη της κυψέλης από τις μέλισσες ( ψεκασμός 6-10ml διαλύματος 10% ανά πλαίσιο). Στην κατηγορία των οξέων θα πρέπει να αναφέρουμε και το κοινό ξύδι που εφαρμόζεται με απευθείας ψεκασμό στις μέλισσες, στα πλαίσια, στις κηρήθρες και στην κυψέλη. Η εφαρμογή γίνεται σε περίοδο που δεν έχουμε πολύ γόνο, γιατί το ξύδι εκτός από τα αυγά και τα ακμαία της βαρρόα σκοτώνει και τον γόνο ή ψεκάζουμε αφού πρώτα απομακρύνουμε τα πλαίσια με γόνο. Καλό είναι να επαναλάβουμε 2-3 φορές ανά 6 ημέρες.
Έχουν αναφερθεί επίσης αιθέρια έλαια από Eucalyptus sp.(Ευκάλυπτος), Matricaria chamomila (Χαμομήλι) και Mentha crispa (Μέντα), με υποκαπνισμούς για 15min κάθε 4 ημέρες και τα έλαια από Thymus vulgaris (Θυμάρι) και Salvia officinalis (Φασκομηλιά), είτε με ψεκασμό διαλυμάτων 2 και 0,5% είτε με 3-4 σταγόνες σε κάθε 1lt σιροπιού τροφοδοσίας. Στην κατηγορία των αιθέριων ελαίων θα πρέπει να αναφερθεί και το έτοιμο σκεύασμα σε χάπια με το εμπορικό όνομα ApiLife/VAR (74,1% θυμόλη, 16% ευκαλυπτέλαιο, 3,7% μενθόλη, 3,7% καμφορά, 2,5% βερμικουλίτης).

Ακόμα υπάρχουν και τα εγκεκριμένα χημικά φάρμακα
Το apistam με βάση τη δραστική ουσία fluvalinate (ταινίες)
Το barbarol με βάση το flumethrin (ταινίες)
Το folbex με βάση το bromoprobilate (ταινίες)
Το perizin με βάση το coumaphoς (υγρό)
To chek mite με βάση το coumaphos (ταινίες)
Το api quard αιθέρια έλαια (ζελέ)
Μη εγκεκριμένα:
Το asuntol με βάση το coumaphos (σκόνη)
Το mauric με βάση το fluvalinate (υγρό)
Το tak tik με βάση το amitraz (υγρό)

Για να καταλάβουμε καλύτερα τη δουλειά που κάνει το κάθε ένα φάρμακο όμως πρέπει να γνωρίζουμε και πως λειτουργεί.
Ας δούμε λοιπόν.
Το coumaphos οι μέλισσες το τρώνε, έτσι αυτό περνά στην αιμολέμφο τους από εκεί το παίρνει η βαρρόα αφού τις απομυζεί και ψοφάει.
Το fluvalinate και η amitraz είναι ακαρεοκτόνα επαφής, δηλαδή ακουμπούν πάνω στις ταινίες οι μέλισσες και κάποια στιγμή η ουσία πάει στην βαρρόα και την σκοτώνει.
Η θυμόλη δεν σκοτώνει απ ευθείας την βαρρόα αλλά της προκαλεί στειρότητα και σιγά σιγά χάνεται, ενώ το οξαλικό οξύ προκαλεί παραμόρφωση στο στόμα της βαρρόα με αποτέλεσμα να μην μπορεί να τραφεί και να πεθαίνει

Ας πάμε τώρα στις παρενέργειες των φαρμάκων.

Κατ αρχήν ακόμα κι αν ο όρος μη εγκεκριμένα φάρμακα μοιάζει κάπως περίεργος εν τούτης τα φάρμακα αυτά λειτούργησαν σαν από μηχανής θεός όταν η μελισσοκομία στην Ελλάδα καταστράφηκε λόγο της βαρρόα στις αρχές του 1980 .

Έχει αποδειχτεί στο χημείο πως μια λογική χρήση των φαρμάκων δεν αφήνει υπολείμματα στο μέλι, κι όταν λέμε λογική χρήση εννοούμε να γίνετε θεραπεία πάντα το χειμώνα Νοέμβριο Δεκέμβριο, το φάρμακο να μπαίνει πάντα στον εμβρυοθάλαμο, να μην μπαίνουν μεγάλες ποσότητες φαρμάκου στην κυψέλη και να βγαίνουν αυστηρά το λιγότερο 3 μήνες πριν τη συγκομιδή του μελιού.

Από όλα τα φάρμακα το coumaphos αφήνει για μεγαλύτερο χρόνο υπολείμματα στο μέλι κι έκτος αυτού βλάπτει και τις βασίλισσες κι έχει παρατηρηθεί πως οι βασίλισσες που βγαίνουν από κυψέλες που έχει χρησιμοποιηθεί το coumaphos είναι μικρότερες σε μέγεθος από τις άλλες.

Η θυμόλη κι αυτή επίσης αφήνει υπολείμματα και άσχημη οσμή στο μέλι αν δεν βγει εγκαίρως από την κυψέλη, κι ακόμα με δεδομένο ότι βλάπτει το αναπαραγωγικό σύστημα της βαρρόα όλο ένα και πληθαίνουν οι φωνές ότι κάνει ακριβώς το ίδιο και στις βασίλισσες, το μόνο που μένει είναι να μας το αποδείξει ο χρόνος.

Το οξαλικό οξύ όπως είπαμε προκαλεί βλάβη στο στόμα της βαρρόα, όμως μερικές φορές προκαλεί βλάβη και στο μελίσσι μας, το κάνει νωχελικό και ατονικό και συχνά το μελίσσι δεν παίρνει καν την τροφή της κυψέλης του για να τραφεί και ψοφάει.

Η amitraz είναι σχετικά η ποιο αθώα ουσία αφού διασπάτε εύκολα το αργότερο σε 28 ημέρες και φεύγει εντελώς από την κυψέλη και το μέλι.

Κλείνοντας θέλω να πω πως οι επιστήμονες προσπάθησαν επίμονα να φτιάξουν φυλές μελισσών ανθεκτικές στη βαρρόα αλλά μέχρι τώρα χωρίς αποτέλεσμα.

Είναι σίγουρο όμως πως σύντομα η βαρρόα θα αποτελέσει παρελθόν για τα μελίσσια μας αφού έρχονται πολύ ενθαρρυντικά νέα για ουσία οικολογική που έρχεται και θα δώσει τέλος στη βαρρόα.

Σίγουρο είναι όμως και ότι νέοι και ποιο δύσκολοι εχθροί θα εμφανιστούν γι αυτό καλό είναι να είμαστε σε εγρήγορση.

Ως τότε όμως καλό είναι να μην ξεχνάμε ότι ο νούμερο 1 εχθρός έως τώρα είναι η βαρρόα, να θυμούμαστε τι έπαθαν οι μελισσοκόμοι που δεν μπόρεσαν να καταπολεμήσουν τη βαρρόα το 1981 και τέλος ότι τα άγρια μελίσσια εξαφανίστηκαν και δεν μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν μόνα τους τη βαρρόα.

Τελειώνω θυμίζοντας πως η αμερικάνικη σηψηγονία εμφανίζεται σχεδόν πάντα σε κυψέλες που δεν έχει γίνει σωστή η καθόλου καταπολέμηση για βαρρόα κι αυτό γιατί ψοφάει ραγδαία πολύς γόνος, οι εργάτριες δεν προλαβαίνουν να τον καθαρίσουν κι έρχεται η σήψη.

Γι αυτό κρούω τον κώδωνα του κίνδυνου και σας υπενθυμίζω πως όλοι μα όλοι πρέπει να καταπολεμάμε τη βαρρόα με κάποιο τρόπο.

 

Basilis Ksesfiggis